Problem dzieci z ADHD w szkole wzbudza wiele kontrowersji. Pracuję w klasie integracyjnej w szkole podstawowej. Oprócz innych dzieci mam dwóch chlopców ze zdiagnozowanym ADHD. W tej publikacji zamieszczam podstawowe informacje dotyczące ADHD i zasady, ktorymi kieruję się w pracy.
Problem dzieci z ADHD w szkole wzbudza wiele emocji i kontrowersji. Pracuję w klasie integracyjnej jako nauczyciel wspomagający. W klasie, oprócz dzieci zdrowych, dzieci z niepełnosprawnością intelektualną jest dwóch chłopców ze zdiagnozowanym ADHD. ADHD jest to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi. Wyróżnia się trzy podtypy ADHD. Podtyp z dominującym brakiem koncentracji uwagi, z przewagą nadpobudliwości psychoruchowej i podtyp mieszany, gdy obecne są zarówno brak koncentracji uwagi, jak i nadpobudliwość psychoruchowa. Problem z brakiem koncentracji uwagi:
- dziecko takie często nie przywiązuje uwagi do szczegółów,
- ma trudności ze skupieniem uwagi przy rozwiązywaniu zadań lub w trakcie gier i zabaw,
- często sprawia wrażenie , że nie słucha tego, co się do niego mówi,
- często nie kończy zadań, nie finalizuje poleceń,
- ma trudności z organizacją zadań i zabaw,
- niechętnie angażuje się w działania, które wymagają długotrwałego wysiłku umysłowego,
- gubi rzeczy niezbędne do wykonania zadań lub do zabawy,
- łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych,
- często zapomina o codziennych zajęciach.
Problemy z nadaktywnościa lub impulsywnością:
- często wymachuje kończynami i wierci się w ławce,
- bez zezwolenia opuszcza ławkę w trakcie lekcji,
- często biega lub skacze w sytuacjach, gdy takie zachowanie jest niestosowne,
- ma trudności z zachowaniem ciszy,
- mówi za dużo,
- często ma trudności z doczekaniem na swoją kolej,
- stale jest „w ruchu”,
- często przerywa lub przeszkadza innym.
U wielu dzieci z ADHD występują również objawy innych problemów lub zaburzeń, takie jak zachowania opozycyjne, niepokój, depresją, dysleksja. Aby można było mówić o ADHD symptomy te muszą być obecne przed ukończeniem przez dziecko siedmiu lat i muszą spowodować upośledzenie społeczne lub szkolne przynajmniej w dwóch środowiskach (np. w domu i w szkole). Przygotowując się do pracy z dzieckiem z ADHD należy pamiętać o tym, jak bardzo są one różne. Dlatego nie ma jednego „złotego środka” do zastosowania w klasie. Są jednak pewne czynniki podnoszące skuteczność klasy szkolnej jako właściwego środowiska dla dzieci z ADHD. Należą do nich struktura (przejrzyste reguły, wskazówki i oczekiwania), konkret (powtarzanie poleceń, wizualne wskazówki), motywacja(częste dodatnie wzmocnienia), interesujące lekcje. Aby praca z dzieckiem nadpobudliwym przyniosła efekty należy przestrzegać pewnych zasad:
- Stałe organizowanie i porządkowanie środowiska zewnętrznego ( przede wszystkim ławka w klasie).
- Ograniczenie bodźców zewnętrznych – uczeń siedzi w pierwszej ławce, mając za sąsiada spokojne dziecko.
- Uczeń jest cały czas obserwowany przez nauczyciela, czy pracuje i czy radzi sobie z zadaniem. Kiedy jest to konieczne nauczyciel pomaga przy przepisywaniu, zawłaszcza długich tekstów lub działań matematycznych, aby dziecko mogło się skupić na ich rozwiązywaniu.
- Określone są jasne i proste zasady postępowania, system nagród i kar ( np. możliwość skorzystania z komputera ).
- W stanach silnego wzburzenia dziecko za zgodą nauczyciela ma prawo wyjść z klas ( pod jego nadzorem ), aby się uspokoić i nie przeszkadzać innym.
- Prowadzony jest zeszyt codziennej korespondencji z rodzicem gdzie nauczyciel zapisuje krótką notatkę o zachowaniu dziecka w danym dniu i ewentualne zalecenia dotyczące wyegzekwowania wcześniej ustalonej z rodzicami kary lub nagrody.
- Prowadzenie dziennika obserwacji, w którym zapisane są zachowania nieporządne, czyli te do poprawy i porządne, czyli te do których zmierzamy.
- W czasie sprawdzianów i kartkówek – wydłużenie czasu i sprawdzenie, czy uczeń rozumie polecenia.
- Bardzo ważne jest wykazywanie w kontakcie z dzieckiem nadpobudliwym cierpliwości, konsekwencji, zainteresowania, a także pewnej elastyczności w postępowaniu.
- Obserwuj, chwal, pouczaj, koryguj, angażuj, ukierunkuj.
Jest to tylko część zasad, którymi kieruję się w mojej pracy. Stosowanie ich przynosi efekty. Dzieci integrują się z klasą, rozwijają się społecznie i intelektualnie, uczą się samodzielności. Uważam, że nauka w klasie integracyjnej ucznia z ADHD jest szansą na jego harmonijny rozwój wśród rówieśników. Koledzy potrafią okazać dużo serca i zrozumienia. To zrozumienie potrzebne jest jeszcze ze strony społeczeństwa. Jeżeli masz dziecko z nadpobudliwością pamiętaj o jego dziesięciu podstawowych prośbach:
- Pomóż mi skupić się na jednej czynności.
- Chcę wiedzieć co się wydarzy za chwilę .
- Poczekaj na mnie, pozwól mi się zastanowić.
- Jestem w kropce, nie potrafię tego zrobić, pokaż mi wyjście z tej sytuacji.
- Chciałbym od razu wiedzieć, czy to co robię jest zrobione dobrze.
- Dawaj mi tylko jedno polecenie na raz.
- Przypominaj mi, żebym się zatrzymał i pomyślał.
- Dawaj mi małe zadania do wykonania, kiedy cel jest daleko gubię się.
- Chwal mnie chociaż raz dziennie, bardzo tego potrzebuję.
- Wiem, że potrafię być męczący ale czuję, że rosnę kiedy okazujesz mi jak mnie kochasz !!!
Na zakończenie jeszcze tylko parę zdań dotyczących bezpośrednio osoby nauczyciela. Praca z dzieckiem z ADHD zmusza do ciągłego doskonalenia umiejętności zawodowych. Jest dużym wyzwaniem i może być wyczerpująca. Dlatego warto ustanowić sobie cząstkowe cele i nagradzać się za osiągniecie każdego z nich. Doceń siebie. Kiedy trzeba zwróć się o pomoc do innych fachowców. Nikt nie zna odpowiedzi na wszystkie pytania. Licz się z tym, że będziesz miał „złe” dni. Nie poddawaj się. opracowała - Magdalena Jaworska |